CS VN và CS Campuchia

Nhân dịp Khmer đỏ bị kết án diệt chủng, khi 2 lãnh tụ còn sống sót đã sắp chết già, mình muốn viết thêm về mối quan hệ giữa 2 đảng CS mà có lẽ nhiều người chưa hiểu rõ.

Hồi mới có đảng CS Đông Dương, thì CS Campuchia và Lào chỉ là 1 bộ phận của nó. Thậm chí, CS Cam là do CS VN dựng nên. Nhưng đó là những người CS Campuchia đầu tiên, do Sơn Ngọc Minh lãnh đạo. Ông này sinh ra ở Trà Vinh, có mẹ là người VN, bố gốc Khmer. Cho đến năm 54 thì coi như CS Cam là thuộc sự chỉ đạo của CS Đông Dương, đứng đầu là CS VN.

Nhóm CS khác, sau này được gọi là Khmer đỏ, do Pol Pot (tên thật là Saloth Sar) đứng đầu, ban đầu cũng nằm trong nhóm CS Cam nói trên. Pol Pot không hề tham gia kháng chiến chống Pháp trong giai đoạn 9 năm. Thời gian đó, ông đi du học bên Pháp và ra nhập đảng CS Pháp. Năm 1953, Pol Pot và 1 số đồng chí khác, sau này là các lãnh tụ Khmer đỏ như Khieu Samphan, Ieng Sari, từ Pháp trở về theo Việt Minh. Nhưng ngay sau đó, vào năm 54, HĐ Geneva quyết định "bỏ rơi" CS Campuchia, tức là họ không hề có vị trí gì ở Campuchia khi đình chiến. Những người CS Cam lúc đó phải "tập kết" về VNDCCH giống như những người CS miền Nam VN. Trong khi CS Lào còn được kiểm soát 2 tỉnh ở Lào. Sơn Ngọc Minh sang Bắc Việt theo đúng cam kết. Năm 1972, ông được Ieng Sary cho sang TQ chữa bệnh và chết bên đó.

Nhóm Saloth Sar bất mãn vì bị bỏ rơi và quyết định ở lại Cam để tổ chức kháng chiến dưới danh nghĩa đảng CS Campuchia. Lúc đó Sihanouk nắm quyền tại Cam đã ra tay tiễu trừ nhóm CS này, lúc đó mang tên Khmer đỏ. Sihanouk lúc đó thân với VNDCCH. Bắc Việt phải dựa vào mối quan hệ đó để kéo quân qua đất Cam nên không dám ra mặt ủng hộ Khmer đỏ (đang là phiến quân ở Cam).

Năm 1970, Lon Nol lật đổ Sihanouk để thành lập CH Campuchia thân Mỹ, Sihanouk lại quay ra bám theo Khmer đỏ. Lon Nol chống CS, chống người Việt, nên Bắc Việt cũng quay ra hỗ trợ Khmer đỏ để có chỗ trú chân bên Cam. Xin lưu ý là thời Lon Nol, VNCH từng kéo quân sang Cam để tiễu trừ CS, nhưng cũng thời kỳ này nạn cáp duồn diễn ra lần đầu, khiến kiều bào VNCH phải ùn ùn chạy về miền Nam, tướng Đỗ Cao Trí phải thân chinh sang Cam giải cứu VK.

Năm 73, sau HĐ Paris, Mỹ rút khỏi VN, cả VNCH và CH Campuchia đều mất chỗ dựa. Chính quyền Lon Nol sụp đổ ngày 17/4/1975 bởi Khmer đỏ. Sihanouk được Saloth Sar (khi đó đổi tên thành Pol Pot) dựng lên làm Chủ tịch nhà nước Campuchia DÂN CHỦ (!). Có lẽ nhiều người không để ý chi tiết này. Nó cho thấy sự khôn khéo của Pol Pot khi giành lấy chính danh ở Campuchia khi dựng nhân vật Sihanouk lên làm bù nhìn. 1 phần vì lẽ đó mà Campuchia dân chủ vẫn có chân ở LHQ và được phương Tây công nhận. Trước mình đã viết stt VM năm 45 thiếu khôn khéo khi để Bảo Đại thoái vị. Lẽ ra ông HCM chỉ nên làm thủ tướng, Bảo Đại vẫn là vua, thì dễ được quốc tế công nhận hơn.

Khi Khmer đỏ cướp chính quyền Cam thì CS VN mừng quá, nhưng niềm vui chẳng tày gang vì ngay sau đó Khmer đỏ đã có chính sách thù địch với CS VN bằng việc đánh chiếm Phú Quốc và 1 số tỉnh biên giới, giết hại người Việt, với tinh thần dân tộc cực đoan và mối thù truyền kiếp với người Việt. Thực ra Lon Nol cũng có tư tưởng đó và Sihanouk cũng không ưa VNCH. Nhưng Sihanouk ủng hộ CS VN có thể vì nghĩ là Bắc Việt không có tranh chấp đất đai với Cam (Bắc Việt là đất Đàng Ngoài xưa), VNCH là đất Đàng Trong, mới có hiềm khích với Chân Lạp.

Năm 1977, 1 nhóm thành viên Khmer đỏ do Hun Sen cầm đầu vì hiềm khích với Pol Pot mà đào ngũ chạy sang VN. VN hỗ trợ nhóm này quay lại đánh Campuchia vào năm 79. Sau đó dựng nhóm Khmer đỏ đào ngũ này lên làm chính quyền bù nhìn ở Campuchia, gọi là CH nhân dân Campuchia do Heng Samrin làm chủ tịch và Hun Sen làm Bộ trưởng NG, sau làm TTg, thành lập đảng CS mới là đảng Nhân dân cách mạng Campuchia.

Chính quyền này tồn tại đến năm 1993 khi có tổng tuyển cử do LHQ bảo trợ, sau khi quân đội VN rút khỏi Cam vào năm 91. Đảng Nhân dân CM Campuchia đổi tên thành đảng Nhân dân Campuchia, coi như ly khai CS kể từ đây.

Kể từ đó, Hun Sen dần dần củng cố quyền lực và ngày càng tách khỏi cái bóng của VN để ngả theo TQ. Tuy nhiên, VN vẫn phải hỗ trợ Hun Sen vì dù sao ông ta còn thân VN hơn các lãnh tụ đối lập khác ở Campuchia. Hun Sen đang dần biến mình thành nhân vật độc tài với nền DC giả cầy ở Campuchia và chưa biết khi nào mới thôi chức. Ông ta đang có xu hướng muốn truyền ngôi cho con trai mình và vững vàng hơn TTg 3X khi làm việc đó.

Tóm lại, có 3 nhóm CS Campuchia khác nhau là Sơn Ngọc Minh, Pol Pot và Hun Sen. Trong đó CS VN khai sinh và nuôi dưỡng nhóm 1 và 3, nuôi dưỡng nhóm 2 nhưng bị làm phản. Nhóm 3 đã biến hình và tuột khỏi vòng tay VN.

Các stt có liên quan:

1. Lịch sử hiện đại Campuchia và tam giác quan hệ Việt Nam - Trung Quốc - Campuchia
2. Lịch sử Nam Kỳ và mối quan hệ Việt Nam - Campuchia

Dương Quốc Chính, stt FB